Tuesday, September 8, 2020

चन्द्रमाको कथा


प्रेम गर्नेहरुले त प्रेमिकालाई हावाले झोंक्काले पनि पनि दुखाउला, फूलको पत्रले पनि बिझाउला, झरीका बुँदहरुले पनि सताउला भनेर ख्याल गर्छन् । कहाँ सक्छन् र एसिड छ्यापेर असैह्य पीडा दिन । जरुरी छैन आफूलाई मन परेको मान्छेले आफूलाई पनि उत्तिकै मन पराओस् । जरुरी छैन, आफूले चाहेकै मान्छेसँग जिन्दगी बिताउन पाइयोस् । तर साँचो प्रेम गरेकीलाई पराईकै बने पनि चोट दिन मन लाग्दैन, धरधरी रुवाउन मन लाग्दैन । कोही आफूसँग यात्रा गर्न चाहँदैन भन्दैमा उसलाई कहाँ जबर्जस्ति गर्न पाइन्छ र । सबैको गन्तव्य एकै ठाउँ नहुन पनि त सक्छ । एसिड छ्यापेर कुरूप बनाइदिन्छु भन्ने सोच राख्नेहरुको आफ्नै मन र बिचार कुरूप हैन र ।

Pension Scheme for Acid Attack Survivors Announced in Uttarakhand

त्यो कस्तो प्रेम होला आफैँले मन पराएको फूललाई च्यात्न मन लाग्ने ? त्यो कस्तो चाहत होला आफूले हृदयमा राखेकै मान्छेलाई दुखाउन मन लाग्ने ? कसरी भन्न सक्छौ यसलाई प्रेम जब तिमी त्यो ओठमा हाँसो हैन ती आँखामा आँसुका ढिक्का देख्न चाहन्छौ । कसरी भन्छौ त्यो लालचलाई प्रेम जब तिमी उसलाई उसकै रहरको बाटोमा पाइला चाल्न अवरोध गर्दछौ । प्रेम त हत्केलामा थपक्क बस्न आएको सुन्दर पुतलीलाई नचलाईकन उसकै आकाशमा बेपर्वाह उड्न दिनु पो हो त । प्रेम त त्यो कलकल बगेको खोला हत्केलाहरुमा अडिँदैन, औंलाहरुमा समेटिँदैन, आफ्नै गतिमा बग्छ भनेर जान्दाजान्दै पनि त्यसैमा औंलाहरु चोबेर गर्नु पो हो त ।

कसैले प्रेम अस्वीकार गरिदियो, अनि तिम्रो अहममा चोट लाग्यो । जरुरी छ र संसारमा तिमीले चाहेका हरेकले तिम्रो प्रेम स्वीकार गर्न ? यहाँ देउता पनि सर्वस्वीकार्य छैनन् । हरेकका आफ्ना आफ्ना इश्वर छन् । तिमी कसरी सोच्न सक्छौ कि तिम्रो मनमा उठेकै भावनाका लहरहरु उसका मनमा पनि उठून् । प्रेम त माथिबाटै तय भएर आएको हुन्छ । जोडीहरु स्वर्गमै बनेर आएका हुन्छन् । किन गलत व्यक्तिलाई आफ्ना भावनाहरु स्वीकार्न बाध्य पार्दैछौ ? तिम्रो दाहिने खुट्टाको जुत्ता त तिम्रै देब्रे खुट्टामा पस्दैन भने कसरी सक्छन् तिम्रा आँखाहरुले देखेका हरकोही तिम्रो जीवनको आधा हिस्सा बन्न ?

कसैको रुपमा लट्ठिएर आकर्षण पैदा हुनु स्वभाविक होला । तर के त्यसलाई प्रेमको नाम दिनु स्वभाविक हुन्छ ? आकर्षण र आशक्ति त लोभ हुन्छ, लालच हुन्छ, कदापि प्रेम हुन सक्दैन । प्रेम त तटस्थताको त्यो अवस्था हो जहाँ कसैलाई पाउनु र गुमाउनुको कुनै सरोकार रहँदैन । प्रेम त बलिरहेको मैनबत्तीलाई हेरेर त्यसको उज्यालोमा रमाउनु हो, त्यसैलाई छुन, समाउन खोज्नु हैन । प्रेम त चम्किरहेका ताराहरु हेर्नु, उदाएको घाम अनि जूनलाई हेर्नु हो, त्यसैलाई समाउन भीरबाट उफ्रिन खोज्नु हैन ।

तिम्रो पनि त यो दुनियाँमा कोही अर्कै "सोलमेट" होला जसलाई विधाताले तिम्रै निम्ति यस धर्तिमा पठाएको हुन सक्छ । तिमीसँग सँगै हिँड्नु छ भने तिम्रो जन्म जन्मको साथी तिमीलाई चिनेरै तिमीसामु आइहाल्छ नि । यदि मनमा रहेका कलुषित भावनाहरु बढारेर फ्याँक्यौ भने चिन्नेछौ आफ्नी सहयात्रीलाई । यदि दिमागमा भरिएको "कन्सन्ट्रेटेड एसिड"लाई असल सोचहरुले "डाइल्युट" गराएर हेर्यौ भने थाहा पाउने छौ, आफूलाई माया गर्ने मान्छे कतै पक्कै छ भनेर । किन कसैलाई आफ्नो वशमा पार्न गलत बाटो पहिल्याउँछौ ?

यदि मनमा इश्वर छ भने परपीडामा तिमीलाई रत्तिभर शान्ति मिल्दैन । एकछिनको आवेशलाई कतै पन्छाएर ध्यानस्थ भएर सोच त । कसैको अनुहारमा एसिड छ्याप्नुअघि एकपटक आफ्नै अनुहार ऐनाअघि उभिएर हेर त । एकछिन त तिम्रो अहङ्कारले सन्तुष्टी पाउला, के तिमी सधैंभरि आफ्नै मनभित्रको इश्वरका सामुन्नेमा आफ्नो अनुहार देखाएर उभिन सक्छौ त ?

कसैलाई एसिड छ्याप्नुअघि सम्झनु तिम्रा कुकृत्यको तेजाब तिम्रा आफ्नाहरुको अनुहारमा गएर छ्यापिनेछ र जल्नेछन् ती मुहारका आभाहरु लज्जाको ज्वालाले ।

कसैलाई जबर्जस्ति गर्नुअघि सम्झनु हरेक मान्छेसँग ब्रहम हुन्छ जसले तिमीलाई नस्वीकार्ने उत्तिकै सम्भावना रहने गर्छ ।

कसैलाई कुरूप पारिदिन्छु भनेर सोच्नुअघि सम्झनु सुन्दरताको अर्थ केवल सुन्दर अनुहारमा मात्र निहित रहेको हुँदैन, असल व्यवहारमा पनि बसेको हुन्छ ।

के अर्थ त्यो सुन्दरताको जब त्यसको अन्तर्यमा एउटा चोखो आत्मा बसेको हुँदैन भने ? के अर्थ तिम्रो पुरुषत्वको जब त्यसले कुनै निर्बलको सुरक्षा हैन, त्यसलाई हानी पुर्याउँछ भने ? के अर्थ तिम्रो चेतनाको जब तिमी हिँसामा उत्रिन्छौ भने ?

के कसैको अनुहार विभत्स गरिदिनु नै उसको सुन्दरता नामेट पारिदिनु हो ? कसैको अंगभंग गरिदिनु नै उसलाई असक्षम बनाइदिनु हो ?

म यहाँ एउटा कथा जोड्न चाहन्छु ।

कुनै समय एकजना चक्रवर्ती राजा थिए । राजाले आफ्नो साहस र पराक्रमले पृथ्वीको लगभग सबै जमिन जितेका थिए । उनले आफूले जितेका सारा ठाउँमा जनतालाई आफ्नो अधिनमा लिएर शासन गर्न थालेका थिए । राजाका लागि पृथ्वी अब त्यति ठूलो ठाउँ रहेन । एकपछि अर्को, अनि अर्को गर्दै सारा पराया जमिनहरु जित्दै जित्दै पराया प्रजाहरुलाई आफ्नो रैती बनाउँदै गएका राजामा सारा संसार जितेपछि पनि एक खालको असन्तोष कायमै रह्यो ।

जुन जमिन अब आफ्नै हो, त्यसलाई फेरी जितिराख्नु जरुरि थिएन । जो रैतीहरु नीरिह बनेर राजाका अगाडि लम्पसार परेका थिए अब उनीहरुलाई फेरी हतियार देखाएर, लघारेर, पछारेर जितिराख्नु जरुरी थिएन । तर जीतको रस बसेका, विजयको झन्डा फर्फराईरहेको हेरेर उन्मुक्त हुने बानी परेका राजालाई जीतको शिलशिला टुटेकोमा नमिठो लागिरह्यो । शिखर चढ्नेहरु शिखरको चुचुरोमा पुगेपछि फेरी त्यसबाट माथि उक्लिन अर्को ठाउँ नभएपछि पटक पटक चढेर पर्वतारोहण गरिराख्छन् । शिखरलाई पटक पटक टेकेर विजय हासिल गरिराख्छन् ।

तर जो जमिन आफ्नै हो, त्यसलाई पटक पटक जित्नु राजालाई आवश्यकता थिएन । आफ्नो अनुहारमै सीधा हेर्न नसक्ने रैतीलाई पटक पटक दमन गर्नु राजालाई जरुरी थिएन । राजालाई नया ठाउँ जित्नु थियो, नयाँ दुश्मनमाथि शासन गर्नु थियो ।

राजाले निस्चय गरे, अब पाताल र आकाशमा आक्रमण गर्छु । जलचर, थलचर, किराफट्यांग्रालाई अधिनस्थ गर्छु । चराहरुमाथि शासन गर्छु । देवताहरुलाई जित्छु । ताराहरु, नक्षत्र, सुर्य, चन्द्रमा सबैलाई आफ्नो वशमा राख्छु ।

चक्रवर्ती सम्राटले युद्धको शंखघोष गरे । उनले समुन्द्र जिते, पाताल जिते । आकाशमा आक्रमण गरे । देवताहरुलाई जिते । सबैलाई गुलाम बनाएका राजालाई चन्द्रमाको सुन्दरताले मोहीत बनायो । उनले चन्द्रमालाई पनि जितेर धर्तीमा ल्याउन चाहे । एउटा ठूलो लल्कार गरेर राजाले चन्द्रमालाई धर्तीमा ओर्लिन भने । तर चन्द्रमाले आफ्नो ठाउँ आकाशमै भएको कारण आफू धर्तीमा नओर्लिने बताइन् ।

हरेक खालको सम्पन्नता र ऐश्वर्य भएको मान्छेलाई सुन्दरता पनि उसैको गुलाम होस् भन्ने चाहत रहेको हुन्छ । चन्द्रमाको अस्विकारले राजाको अहङ्कारमा चोट लाग्यो । उनले धेरैपटक चन्द्रमालाई आफ्नो बन्न आदेश दिए, हुंकार गरे । तर चन्द्रमाले आफू कसैको नहुने, आफ्नो सुन्दरता कसैको अधिनस्थ हुन हैन बरु सारा जगले नियाल्नका निम्ति हो भनिन् ।

राजाको मनमा आफ्नो नभएको त्यो सुन्दरता कोही कसैले पनि नहेरोस् भन्ने भावना पलायो । उनले रिसले आँखा देखेनन् । आफ्नो हतियार भण्डारबाट एक भाँडो तेजाब निकालेर उनले चन्द्रमाको अनुहारमा छ्यापिदिए । असैह्य पीडाले चन्द्रमाको अनुहार रातो हुँदै आयो । आँशुका थोपाहरु शीत बनेर खसे ।

समयसँगै पोलेको घाउ निको हुँदै गयो । अनुहारमा दाग बस्यो । तर पनि चन्द्रमाले हिम्मत हारिनन् । मुस्कुराउन किन्चित छोडिनन् । उनको मुस्कान देखेर सारा जगले खुसुखुसु उनको सुन्दरताको तारिफ गरि नै रह्यो । सधैं हाँसीरहेको मान्छे भन्दा रोइसकेर हाँसेको मान्छे ज्यादा सुन्दर देखिन्छ किनकि त्यो हाँसोमा आत्मविश्वास मिस्सिएको हुन्छ ।

चन्द्रमाको आत्मविश्वास देखेर मान्छेहरुले सुन्दरता झन् धेरै निखारिएको कुरा गरे । त्यो दाग त झन् सुहाउने बताए । यता राजाले पनि यस कुराको सुइँको पाए । उनलाई ग्लानि भयो । उनी भित्र भित्र गले । कसैले हराउन खोज्दा पनि नहार्ने, कमजोर बनाउन खोज्दा पनि आत्मबलले जित्ने चन्द्रमाको निरन्तरको मुस्कानबाट नै राजाको पराजयको शिलशिला शुरु भयो ।

कसैले जित्न खोज्छन्, तर आफू हार्नु हुँदैन । कसैले दबाउन खोज्छन्, तर आफू संकुचित हुनु हुँदैन । कसैले टुक्रा टुक्रा पार्न खोज्छन्, तर आफू छिरलिनु हुँदैन । आफ्नो प्रारब्ध, आफ्नो कर्म, आफ्नो अस्तित्व, अनि आफ्नो उपस्थितिलाई कहिल्यै आफैँले अवमुल्यन गर्नु हुँदैन ।

अनुहार जलाउनेले तपाईंको आभा जलाउन सक्दैन । ओठ जलाउनेले मुस्कान जलाउन सक्दैन । बलात्कार गर्नेले इज्जत र सम्मान लुट्न सक्दैन । आफूमा आइलागेको पहाड आफैंले पन्छाउन सक्नु नै जीवन हो । जीवनको परिभाषा अर्थोक केही हुँदैन ।

@sureshbadal 

मेरी आमा महान हैनन्

  @ सुरेश बडाल पाँच वर्षको उमेर। गाउँकै बोर्डिंग स्कुलको नर्सरी कक्षामा भर्ना भएर एउटा बेन्चको छेउमा डराई डराई बसिरहेको बेला हेर्दै डरलाग्...